“Benim gözümden dünya” Alfa Yayınlarından tercüme edilen Albert Einstein’in felsefi ve siyasi yazılarından bir bölümünü içeren kitabın başlığıdır. 1879-1955 yılları arasında yaşayan ünlü fizikçi bilim tarihinde seçkin yerini almıştır. Fikirlerinin tamamına katılmasam da özellikle toplum, bilim ve eğitimle ilgili bugün bile geçerliliğini koruyan tespitleri her zaman ilgimi çekmiştir. Bu yazımda, yukarıda sözünü ettiğim kitabın değişik sayfalarına serpiştirilmiş Einstein’in yaşadığı dönemde toplum, eğitim ve bilime dair söylediklerinden bazılarını siz okuyucularımın ilgisine sunuyorum.
****
“Yaşayabileceğimiz en kayda değer deneyim, esrarengiz olanın deneyimidir. Bu, gerçek sanatın ve bilimin temelinde yatan en temel duygudur. Meraksız birisi ölü kadar duyarsız ve sönmüş bir mum gibidir.
Çok sayıda akademik ünvan var, ancak aklı başında ve değerli hoca çok az. Ders verilen amfiler çok kalabalık ama hakikate ve adalete susamış öğrenci sayısı bir hayli az.
İnsanı yücelten ve doğasını zenginleştiren şey bilimsel araştırmalarının ürünleri değil, entelektüel bir eseri yaratıcı ve sezgisel bir şekilde anlama gayretidir.
Bir insanın toplumdaki değeri, düşünce, duygu ve eylemlerinin diğerlerinin iyiliğini ne ölçüde amaçladığına bağlıdır.
Toplumun gelişimi yaratıcı, özgür düşünen ve hüküm veren kişiler olmadan mümkün değildir.
Zenginliğin insanlığı ileri götürmemeyeceğine ikna olmuş durumdayım. İncelikli fikirler ve soylu davranışlar ancak büyük ve sağlam karakterlerce üretilebilir.
Eğitim vermenin en rasyonel yolu örnek olmaktır.
Bir öğretmenin en önemli marifeti, yaratıcılığa ve bilgiye duyulan hazzı uyandırmaktır.
Öğrendiğimiz muhteşem şeyler farklı nesillerin eseridir. Bunlar, yüceltmeniz, katkıda bulunmanız ve çocuklarımıza iletmemiz için bize emanettir. Bize ulaşan birikimlerin tüm ulusların ürünü olduğu gerçeğini aklınızda bulundurursanız diğer uluslara ve çağlara karşı olumlu tavır takınırsınız.
İnsan ırkının yapmış olduğu ve düşündüğü herşey ihtiyacın karşılanması ve acının azaltılmasındandır.
Sanatçı ve fikir adamları ortak idealler çerçevesinde öyle kenetlenmeli ki aralarındaki işbirliği politik olaylardan etkilenmesin. Çünkü toplumun ilerlemesi bu işbirliğinin devamına bağlıdır.
Bilimde gelişmek isteniyorsa bilimin pratik hiçbir amacı hedef olarak belirlenmemeli. Bilgi ve onun meydana getirdiği yöntemler ancak dolaylı pratik sonuçlar doğurur ve bu birkaç nesil geçmeden oluşmaz.
Bilimsel araştırmaların tıkanması, miletin entelektüel hayatının kuruyup gitmesi ve gelecekte birçok gelişme imkânının yok olması demektir.
Her hükümet gündelik çıkarlardan ayrı olarak bilimsel doğruluğa ulaşma gayretlerini kutsal addetmelidir.
Bireylerin bencillikten arınmış işbirliği olmadan değerli hiçbirşey yapmak mümkün değildir.
Bir ülkede insanların yüzündeki tebessüm ülkenin en değerli özelliğidir.
İnsan olduğumuz için insanlıktan umudumuzu kesemeyiz.
Seçme şansım olduğu sürece politik özgürlük, hoşgörü ve yasa önünde eşitliğin kural olarak kabul edildiği toplumda yaşamayı tercih ederim.”
****
Albert Einstein’ın fikirlerinin birçoğunun hala geçerli olduğunu düşünüyorum. Ya siz?
